Het Zika-virus is een infectieziekte die wordt overgedragen door de Aedes aegypti mug, dezelfde mug die ook dengue en chikungunya kan verspreiden. Hoewel de meeste infecties mild verlopen, heeft het Zika-virus wereldwijd veel aandacht gekregen door de risico’s, vooral voor zwangere vrouwen en hun partners. In deze blog bespreek ik wat Zika is, de symptomen, de mogelijke complicaties, hoe het zich verspreidt, en wat je kunt doen om jezelf en je partner te beschermen.

Het Zika-virus werd voor het eerst ontdekt in de Zika-bossen van Oeganda in 1947. Jarenlang bleef het virus vrij onbekend en beperkte de verspreiding zich tot enkele regio’s in Afrika en Azië. Pas in 2015 veroorzaakte het virus een grote uitbraak in Zuid-Amerika, waarbij het werd gelinkt aan ernstige geboorteafwijkingen, met name microcefalie – een aandoening waarbij baby’s worden geboren met een abnormaal klein hoofd en hersenschade.

De symptomen van Zika zijn meestal mild en lijken op die van andere virusinfecties zoals dengue. Veelvoorkomende symptomen zijn: koorts, huiduitslag, rode ogen, spier- en gewrichtspijn en vermoeidheid en hoofdpijn.

Symptomen duren meestal enkele dagen tot een week en verdwijnen vanzelf. Interessant is dat veel mensen die besmet raken met Zika geen symptomen vertonen, waardoor het moeilijk kan zijn om te bepalen of iemand het virus draagt.

Zika is vooral gevaarlijk voor zwangere vrouwen omdat het virus de placenta kan passeren en de foetus kan infecteren. Dit kan leiden tot microcefalie en andere ernstige geboorteafwijkingen. Maar niet alleen vrouwen kunnen Zika doorgeven; ook toekomstige vaders spelen een rol. Het virus kan namelijk in sperma langer aanwezig blijven dan in bloed, soms wel tot 3 maanden na de infectie. Mannen die besmet zijn geweest, kunnen het virus doorgeven via seksueel contact, zelfs als zij zelf geen symptomen hadden. Daarom wij als reizigersverpleegkundige dat mannen die in een Zika-risicogebied zijn geweest, enkele maanden voorzorgsmaatregelen nemen (zoals condooms gebruiken) als zij een zwangerschap overwegen met hun partner.

De voornaamste overdrachtswijze van het Zika-virus is via muggenbeten van de Aedes muggen (tijgermuggen), die vooral overdag actief zijn. Naast overdracht door muggen kan het Zika-virus ook via andere routes worden verspreid, waaronder:

• Seksueel contact, vooral via sperma waar het virus langer in kan blijven dan in bloed
• Van moeder op kind tijdens de zwangerschap
• Bloedtransfusies (hoewel dit zeldzaam is)

Zika komt voornamelijk voor in tropische en subtropische gebieden. Nu ik moet zeggen tegenwoordig zijn er nog weinig landen waar de tijgermug nog niet gespot is… Uitbraken zijn gemeld in landen in Zuid-Amerika, het Caribisch gebied, Zuidoost-Azië en delen van Afrika. En momenteel nu in 2024 is er een uitbraak in een deel van India. Reizigers naar deze gebieden wordt aangeraden om voorzorgsmaatregelen te nemen tegen muggenbeten en om geïnformeerd te zijn over de laatste meldingen van uitbraken.

Als je symptomen hebt van het Zika-virus na een bezoek aan een risicogebied, zoals koorts, huiduitslag of rode ogen, neem dan contact op met een arts. Hoewel er geen specifieke behandeling is voor Zika, kunnen rust, voldoende hydratatie en pijnstillers helpen om de symptomen te verlichten. Vermijd het gebruik van aspirine of andere NSAID’s totdat dengue is uitgesloten, omdat deze middelen het risico op bloedingen kunnen verhogen.

Het Zika-virus kan mild lijken, maar het brengt serieuze risico’s met zich mee, vooral voor zwangere vrouwen en hun partners. Door op de hoogte te blijven van risicogebieden, voorzorgsmaatregelen te nemen tegen muggenbeten en bewust te zijn van de symptomen en verspreidingsrisico’s, kun je jezelf en je partner beschermen. Informeer jezelf goed als je naar tropische gebieden reist en neem de nodige voorzorgsmaatregelen om een gezonde en veilige reiservaring te garanderen.